Amboise było ważnym obiektem strategicznym zarówno za czasów
panowania Celtów, później Rzymian, aż po czasy współczesne.
Wasale hrabstw Blois i Anjou, którzy posiadali w XIw. posiadłości
w Amboise, toczyli ze sobą niekończące się walki wzdłuż brzegów Loary.
Natomiast w roku 1106 Hugues, wasal Blois, przejął to lenno na własność.
Początkiem siły dynastii Amboise jest czas, gdy zamek ów zdominował Loarę wraz
z wyspą oraz mostem.
Królewskie krótsze i
dłuższe fascynacje fortecą
Taki stan rzeczy trwał do czasów panowania Karola VII
(1422-1461), który pod wpływem La Tremoille’a (Artura de Richemont)
oskarżył Louise’a de Amboise o zdradę i skonfiskował fortecę wraz z
posiadłością.
Pozostawał tam jednak tylko okazyjnie, a główne prace
rozbudowy fortyfikacji były przeprowadzone za panowania Ludwika XI (1461-1483).
Równie istotnym czynnikiem, który wpłynął na rozpoczęcie tych prac było
pragnienie wybudowania odpowiedniej posiadłości dla królowej Charlotte of Savoy
wraz z dziećmi. Sam Ludwik XI wolał pozostać w Tours, przemierzając kraj konno,
by odwiedzać od czasu do czasu swe posiadłości.
Przyszły władca Karol VIII (1498-1515) spędził tam
dzieciństwo pod opieką Jean Bourre. Był on bardzo przywiązany do tej
posiadłości. Gdy został królem, z entuzjazmem zajął się przebudową fortecy
i nadal tam mieszkał wraz z żoną Anną
Bretońską. Bez watpienia włożył w realizację tych remontów wiele energii,
ponieważ doprowadził do przebudowy średniowiecznej fortecy we wspaniały gotycki pałac. Za jego
panowania zbudowano dwie wieże, które ułatwiały rycerzom dotarcie z miasta do
zamku oddalonego o zaledwie 40 metrów. Niestety nie dane mu było zobaczyć
owoców swej pracy, ponieważ zginął przedwcześnie – w wieku 28 lat – w wyniku
nieszczęśliwego wypadku (po uderzeniu głową w potężne nadproże zamkowych wrót).
Karol VIII nie pozostawił po sobie potomka rodzaju męskiego,
a więc jego kuzyn, książę Orleanu, został jego nastepcą przyjmując tytuł
Ludwika XII (1465-1515). Nowy król rezydował w Blois, które było jego lennem, a
w Amboise wychowywał się jego kuzym i przypuszczalnie dziedzic - Franciszek
d’Angouleme.
Kontynuował on w przyszłości, już jako Franciszek I
(1515-1547),prace swego poprzednika, łącznie z dobudowaniem prostopadłego
skrzydła do rezydencji Karola VIII. Jego fascynacja Renesansem zaowocowała nie
tylko tą przebudową, ale również dzięki niemu mansardowe okna rezydencji
zostały udekorowane we włoskim stylu. Król nie zamieszkiwał rezydencji przez
cały rok, ale jak wielu władców, był tam obecny przez kilka tygodni, po czym
ruszał w drogę, by odwiedzać swe posiadłości w kraju lub na zbrojne kampanie.
Wraz z nim ruszała jego świta, czyli oficerowie króla oraz królowej, a także
ich dworzanie.
Jego następca Henryk II (1547-1559) wpłynął na dobudowę
części budowli równoległej do skrzydła Ludwika XII (dziś już niestety
nieistniejącego). Jego żona Katarzyna Medycejska wprowadziła na dwór zwyczaje
zaczerpnięte z włoskiego renesansu.
Za panowania jego syna, Franciszka II, w roku 1560 w zamku
rozegrał się spisek Hugenotów mający na celu zabicie młodego króla, który
niedawno ożenił się Z Marią, królową Szkocji. Spisek ów został odpowiednio
wcześniej wykryty, a zamachowcy ujęcii i brutalnie straceni. Przywódca Hugenotów,
Georges de Barri de la Renaudie został zamordowany i poćwiartowany, jego
wspólnikom odrąbano głowy albo zostali zaszyci w worki i potopieni w Loarze,
Wielu z nich także powieszono na zamkowych balkonach ludowi ku przestrodze.
Schyłek życia
Leonarda da Vinci
Franciszek I zaprosił do Francji Leonadra da Vinci, który
miał wtedy 64 lata. Przywiózł ze sobą trzy słynne obrazy: Moną Lisa, św. Anna
Samotrzeć oraz św. Jan Baptysta. Swój
czas poświęcał przede wszystkim na rysowaniu i nauce, szczególnie z dziedziny
architektury. Jedną z jego ostanich prac były próby połączenia rezydencji
królewskich drogą wodną oraz regulacja
brzegów Loary.
Zmarł trzy lata później w swoim dworku Clos Lucé w
Amboise i został pochowany w kościele kolegialnym św. Florentyna. Jego szczątki
zostały jednak przeniesione do kaplicy św. Huberta, na skutek zniszczenia
wcześniej wspomnianego kościoła.
Obecnie dworek, w którym mieszkał Leonardo spełnia funkcję
museum ku jego czci. Można tam zobaczyć jego komnatę wraz łożem w którym
zakończył żywot, a w piwnicy modele wykonane według rysunków mistrza, w tym
czołg i helicopter.
Forteca więzienna
Już w wieku XVII królewska forteca zaczęła służyć jako
więzienie. Następnie zamek przechodził z rąk do rąk – Ludwik XV podarował go
księciu Choiseul, a Ludwik XVI zakupił go w 1785r, a następnie sprzedał księciu
Penthievre. Był on teściem księcia Chartes (przyszłego Filipa Egalite), a więc
posiadość wróciła z powrotem w posiadanie rodu Orlean.
Zaraz po Rewolucji Francuskiej zamek w Amboise przeszedł na
własność państwa, Napoleon zamek sprywatyzował i podarował jednemu z dygnitarzy
Cesarstwa. Po 1815 roku zamek znów stał się własnością monarchii pod panowaniem
Ludwika Filipa, ostatniego króla Francji.
Muzułmański
akcent
Po upadku monarchii zamek zamieniony został ponownie na
więzienie. Emir Abd el Kader, algierski przywódzca ruchu oporu przeciw
francuskiej kolonizacji, został pokonany w 1847 roku, a następnie więziony w
Tulonie i w Pau. Rok później, wraz z 90 towarzyszącymi mu osobami (mężczyźni,
kobiety i dzieci) dotarł do zamku Amboise na statkach parowych. Ich pobyt w
zamku objęto licznymi restrykcjami -
ograniczono kontakty emira i jego świty z otoczeniem oraz zabroniono
korespondecji. Z drugiej strony okazano im szacunek poprzez umożliwienie obchodzenia
świąt muzułmańskich.
Algierczycy wychodzili na spacery, uczestniczyli czasem w
pracach na roli, przez co stopniowo stawali się bliscy okolicznej ludności.
Początkowe nikłe zainteresowanie mieszkańców Amboise przerodziło się z czasem w
podziw dla uwięzionych cudzoziemców w zamku. Otwarty umysł i ciekawość innej
kultury, czym wykazywał się emir,
zapoczątkowały we Francji dzieło porozumienia między dwiema wpływowymi
religiami.
Jednakże życie w odmiennych warunkach, co obejmowało inny
klimat, pożywienie, czy brak dostatecznej higieny (dostepna była dla wszystkich
tylko jedna łaźnia), a co za tym idzie podupadłe nastroje spowodowały
choroby I w konsekwencji śmierć 25 osób,
w tym wielu dzieci. Zmarła także młoda żona emira Lella Khira.
Pierwszych zmarłych pochowano na miejskim cmentarzu, co
wywołało zainteresowanie miejscowej ludności.
Prochy zmarłych przeniesiono jednak na teren zamku, gdyż groby te
budziły zbyt dużą ciekawość na cmentarzu, co raziło bliskich emira.
Kiedy na czele Francji stanął Napoleon
III (bratanek Napoleona Bonaparte), uwolnił
Algierczyków z fortecy w 1852r. Mieszkańcy Amboise, w hołdzie zmarłym
muzulmańskim jeńcom, zażądali drogą petycji w 1853 roku pomnika w ogrodach
zamku. Wybudowano więc pomnik zwieńczony półksiężycem. W sąsiedztwie pomnika
otworzono w 2005 roku „ogród orientalny” dzieło znanego algierskiego artysty
Rachida Koraïchi. 25 steli, na każdej wyryty werset z Koranu i nazwisko.
Kamień, z którego je wykonano, pochodzi z Aleppo (Abd el Kader zmarł w Syrii, w
Damaszku).
Wzdłuż murów zamku zasadzono siedem cyprysów, które niczym
strażnicy czuwają nad grobami, a krzewy rozmarymu zwrócone są w stronę Mekki.
Ogród wykonali artyści z Amboise, Algieru i Damaszku. Wedle legendy w rosnącym
nieopodal wielkim cedrze mieszka duch Abd el Kadera.
Wygląd zamku i
ogrodów
Kilka istotnych elementów pozostało z oryginalnej budowli
(była ona pięć razy większa niż obecnie):
- Zewnętrzny mur i dwie wysokie wieże (Minimes-w
części północnej nad Loarą oraz Hurtault - po przeciwległej stronie nad Amasse).
Obie pochodzą z czasów Karola VIII. Ciekawostką jest, że wieże te prowadzą do
zamku przez spiralne rampy przystosowane dla karet i powozów;
-
Skrzydło Karola VIII wyróżnia się misternie
wykończonymi żelaznymi balkonami. Na nich właśnie powieszono Hugenotów po
stłumieniu spisku zawiązanego przeciwko Franciszkowi II. Od strony podwórza
tworzy ono kąt wraz z królewskimi apartamentami wybudowanymi dla Ludwika XII
oraz Franciszka I;
-
Kaplica św. Huberta , której budowę zaczęto w
roku 1491, a zakończono pięć lat później. Widoczne są w tym wnętrzu wpływy sztuki flamandzkiej;
-
W miejscu, gdzie były ogrody Pacello, możemy
zobaczyć bramę z wyrzeźbionym jeżozwierzem (stanowił on emblemat królewski) –
pochodzi on z okresu panowania Ludwika XII;
-
Na terenie zamku mieści się również zamkowa
winiarnia (poniżej głównego wejścia do zamku), gdzie można skosztować próbek
win z różnych regionów Francji;
- Ogrody okalające zamek nie są typowymi ogrody
królewskie kipiące od kwitnących kwiatów i klombów. Dominują tu bowiem całoroczne
krzewy i wiele gatunków drzew.
Godziny
otwarcia i cennik:
2-31 Styczeń 9h-12h30, 14h-16h45
1-28 Luty 9h-12h30, 13h30-17h
1-31 Marzec 9h-17h30, non-stop
1 Kwiecień - 30 Czerwiec 9h-18h30, non-stop
1 Lipiec - 31 Sierpień 9h-19h00, non-stop
1 Wrzesień - 1 Listopad 9h-18h00, non-stop
2 - 15 Listopad 9h-17h30 non-stop
16 Listopad - 31 Grudzień 9h-12h30
14h-16h45
Zamek czynny cały rok z wyjątkiem 1 stycznia i 25 grudnia w
godzinach od 9:00 do 18:00 (latem dłużej)
Wejście do zamku + grobowiec Leonardo da Vinci + ogród -
10,5€
Dzieci w wieku od lat 7 do 18: wejście do zamku + grobowiec
Leonardo da Vinci + ogród - 7€, dzieci poniżej 7 lat - gratis.
Materiały źródłowe:
-
The Chateaux of the Loire – Editions Valoire –
Estel
-
www.chateau-amboise.com
Zrobiłam w cieście dołek, do którego wlałam jajka i drożdże z cukrem. Po wymieszaniu dokładnie ugniatałam ciasto na powierzchni wysypanej mąką aż było miękkie (ok. 10 minut). Następnie znów umieszczamy w misce, przykrywamy lnianą ściereczką i odstawiamy w ciepłe miejsce na około godzinę aż ciasto podwoi swoją objętośc.
